1. Açık kaynak yazılım kullanma kararını almanız nasıl oldu?

TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG) 5 Eylül 1997 tarihinde Prof. Dr. Zeki ASLAN öncülüğünde kurulduğundan beri bünyesinde açık kaynak kodlu, özgür yazılım ürünlerini barındırmaktadır. Bunun bizce en önemli sebebi, TUG’da üretilen her türlü bilimsel bilgi ve ürünlerin bilimin yanlışlanabilirlik ilkesi gereğince şeffaf ve kamuya açık bir durumda olması gerektiğindendir.

2. TUG’da nasıl bir sistem topolojiniz var? Pardus sunucu ve istemcileriyle bu topolojinin neresinde duruyor?

Öncelikle belirtmek gerekiyor ki TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nde çalışan astronomlar olarak Pardus’u kişisel bilgisayarlarımızda hem bilimsel hem de teknik işlerimiz için kullanıyoruz. Bilgi sistemleri tarafında ise teleskop ve çevre birimlerinin uzaktan izlenmesini sağlayan ve her an takip edilen kameraların izlendiği “Zoneminder” sunucumuz Pardus üzerinde çalışmaktadır. Öte yandan, Uzman Astronom Yücel Kılıç tarafından geliştirilen ve TÜBİTAK 2020 yılı almanağında da yer alan Occultation Portal Pardus üzerinde koşmaktadır. Halen CentOS üzerinde çalışan Robotik T60 Teleskobu’nun kontrolü ise Pardus üzerinden sorunsuz bir şekilde sağlanmış ve tüm testleri yapılarak kullanıma hazır hale getirilmiştir.

3. TUG’da açık kaynak yazılımlara geçişi hangi iç süreçlerinizde (uygulama sunucusu, terminaller, ofis yazılımları, firewall vs) gerçekleştirdiniz?

TUG’da neredeyse tüm astronomlar GNU/Linux işletim sistemi veya Unix tabanlı işletim sistemleri kullanmaktadır. Ayrıca işletim sistemi bağımlılığı olan donanımların haricinde neredeyse tüm teleskop ve gözlemevi kontrol altyapımızda (TCS/OCS) GNU/Linux işletim sistemi kullanmaktayız. Bilgi Sistemleri Birimi’nde ise birkaç sunucu haricinde tüm sunucularımız GNU/Linux üzerinde koşmaktadır.

4. TUG içinde Pardus ve açık kaynak yazılımlara geçiş sürecinin hangi aşamasındasınız? Dönüşüm sürecinde ilerleyen yıllara dair yeni planlarınız var mı?

TUG’daki teleskop ve gözlemevi kontrollerinin sağlandığı neredeyse tüm sistemlerin Pardus dönüşümü yapılabilecek durumdadır. TUG’da hali hazırda uluslararası astronomi camiasına hizmet veren en önemli platformlardan biri olan Occultation Portal Pardus üzerinde koşmaktadır. Ayrıca Robotik T60 Teleskobu’nun tüm bileşenleri Pardus üzerinde çalıştırılmıştır. Bu teleskobun tüm yazılım geliştirme süreçleri artık Pardus üzerinde yapılmaktadır. Yakın zamanda Robotik T60 Teleskobu’nun kontrolü tamamen Pardus üzerinden sağlanacaktır.

5. TUG Pardus dönüşümü kapsamında Pardus iş/göç ortağı firmalarla çalıştınız mı?

TUG’da bilişim sürecinde kullanılan bazı araçlar dışında neredeyse tüm bilimsel araçlar TUG astronomları ve mühendisleri tarafından geliştirilmektedir. Bu sebeple GNU/Linux kısmındaki geliştirmeler için herhangi bir firmadan yardım alınmamaktadır. Kendi kendimize yettiğimiz bu durumdan gurur duyuyoruz.

6. TUG içinde hangi Pardus ürünlerini (ETAP, Ahtapot, Engerek, Liderahenk vs) kullanıyorsunuz?

Tüm Pardus ürünleri her kurumda sorunsuzca kullanılabilir ve kullanılması mutlaka desteklenmelidir. TUG’da ,astronomlar olarak bizler, zaten en önemli ürün olan Pardus İşletim Sistemi’ni kullanıyoruz ve kendi ekosistemimizde ihtiyacımız olan ürünleri Pardus üzerinde geliştiriyoruz.

7. Açık kaynak yazılımlara geçişle ne tür faydalar sağladınız?

Özgür yazılımlar ve açık kaynak kodlu yazılımların bireylere veya kurumlara en büyük faydası kaynak kodun doğrudan okunabilir ve incelenebilir olmasıdır. TUG bir temel bilim kuruluşudur ve bilim üretmektedir. Bu sebeple üretilen verinin nasıl üretildiğinin ortaya açık bir şekilde konulması gerekmektedir. Ayrıca genellikle ücretsiz ve özgür bir içeriğe sahip lisanslar sayesinde (GNU GLP v3, Apache Lisansı, MIT Lisansı vb.) bireyler veya kamu kurumları maddi kaynaklarını etkili ve verimli kullanarak büyük bir tasarruf sağlamış olur. Öte yandan kaynak kodun kamuya açık olması sayesinde pek çok kişinin yazılımın geliştirilmesine katkı sunması sağlanabilir. TUG tüm bu avantajlardan fazlasıyla yararlanmaktadır.

8. Açık kaynak yazılımlara geçişte zorluk yaşadınız mı?

Tam tersine özgür yazılım ve açık kaynak kodlu yazılımların/sistemlerin kullanılması ihtiyacımıza yönelik, kendimize özgü araçlarımızı özgürce geliştirmemizden dolayı büyük kolaylıklar sağlamıştır/sağlamaktadır.

9. Tek açık kaynak kullanımınız Pardus mu yoksa başka açık kaynak çözümler de kullanıyor musunuz?

GNU/Linux’un kullanılacağı her sistemde Pardus kullanmayı elbette isteriz ancak kendi kullandığımız ve geliştirdiğimiz sistemler dışında uluslararası ortaklarımız ile birlikte kullandığımız sistemlerde Pardus’a geçişin sağlanması için biraz daha zamana ihtiyaç olduğunu söyleyebiliriz. Pardus haricinde çoğunlukla CentOS olmak üzere; Fedora, Ubuntu ve Raspian OS dağıtımları kullanılmaktadır.

10. Pardus özelinde bakacak olursak, hem yerli hem de açık kaynak bir yazılımı kullanmanın avantajları neler?

Başta ülke kaynakları ile üretilmiş olması ve açık kaynak kodlu olması en büyük avantajdır. Ayrıca işletim sistemindeki başarılı yerelleştirmeler sayesinde herkese hitap edebilmesi oldukça önemlidir. Bunların yanı sıra Pardus ile birlikte Pardus ürünlerinin kullanılması ve yaygınlaştırılması da ciddi bir kamu kaynağı tasarrufu potansiyeli taşımaktadır.

11. Çok kapsamlı görüntüleri işleme konusunda Pardus performansından memnun musunuz?

Tüm dünyadan 300’e yakın araştırmacıya hizmet veren ve TÜBİTAK 2020 almanağında da yer alan OccultationPortal Pardus’un performansı ile ilgili oldukça önemli bir örnek olacaktır. Farklı yazılım teknolojilerinin bir arada kullanıldığı, üzerinde ciddi miktarda astronomik veri barındıran, anlık olarak bu verileri işleyen ve analizlerini gerçekleştiren OccultationPortal an itibarıyla 150 günün üzerinde uptime’a sahiptir. Belirtilen tüm bu işlemler sırasında işletim sistemi performansını olumsuz yönde etkileyecek bir durumla karşılaşılmamıştır. Ayrıca sunucu bakımı konusunda da Debian tabanlı bir dağıtım olması sebebiyle hiçbir zorluk yaşanmamaktadır.

https://occultation.tug.tubitak.gov.tr/